Adaylar, önce kılavuzda belirtilen bankalardan birisine giderek ya da mümkünse ATM’lerden veya İnternet üzerinden sınav ücretini yatırmalıdırlar.
Daha sonra kılavuzda belirtilen koşullarda ve şekillerde en yakın ÖSYM Sınav Koordinatörlüğünde bulunan ÖSYM bürolarına veya başvuru merkezlerine giderek fotoğraflarını çektirirler ve başvurularını yaparlar.
Başvuru sırasında her adaya bir şifre verilir. Bu şifre adayın kendisine özgüdür. Başvuru bittikten sonra aday, sisteme girmeli ve bu şifreyi sadece kendisinin bildiği ve başkası ile paylaşmayacağı bir şifre ile değiştirmelidir. Aday, ÖSYM ile her türlü ilişkisini bu şifre üzerinden gerçekleştirmektedir. Adayın şifresinin bir başkası tarafından kötü amaçlı kullanılabileceği unutulmamalıdır.
Adaylar son iki yıl içinde sınav başvurusunda bulunmuşlarsa ve fotoğrafları ÖSYM aday sistemine kaydedilmişse İnternet üzerinden www.ais.osym.gov.tr adresine TC numaraları ve şifrelerini girerek doğrudan başvuruda bulunabilirler.
Adaylar açısından başvuru sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta; tüm işlemleri tamamlayıp “başvuru işleminiz tamamlanmıştır” yazısını görmeleridir.
Adaylar sisteme her ne amaçla girerlerse girsinler, hangi gün, nerede, hangi makineden ve hangi zamanda girdikleri, saniyesi saniyesine kaydedilir. Bu kayıtlar ÖSYM tarafından ileride oluşabilecek iddiaların açıklanabilmesi için mevzuat çerçevesinde saklanmaktadır. Bu nedenle adayların, şifrelerini korumaları kendi yararlarına olacaktır.
Sınav Binaları Nasıl Belirlenmektedir?
ÖSYM sınav binası havuzunda sınavların yapıldığı il ve ilçelerdeki sınav binalarının kaç kat oldukları, her katta bulunan salon sayıları, aday kapasiteleri, engellilerin sınavını yapmaya müsait olup olmadıkları, oturum düzenekleri vb. bilgiler mevcuttur. Binalarda yapılan değişiklikler okul müdürleri tarafından ÖSYM’ye bildirilmekte ve bu bilgiler güncellenmektedir.
Başvurular tamamlanınca, ÖSYM sınava girecek olan aday sayısını dikkate alarak sınav merkezlerinde sınav yapılacak binaları, salonları ve sınavda görev alacak görevlileri belirler. Adaylar kendi tercih ettikleri sınav merkezlerindeki binalara belirlenmiş kriterlere göre tesadüfî olarak atanır.
Sınavda sorulacak sorular, ÖSYM uzmanları ve üniversite öğretim üyeleri tarafından ÖSYM Soru Hazırlama ve Geliştirme Daire Başkanlığı aracılığıyla çok sayıda hazırlanır.
Hazırlanan sorular, ayrı bir uzman grubu tarafından bilimsel denetimlerden geçirilerek doğrulukları onaylanır ve ayrıca sorular dil bilgisi kurallarına göre düzeltilir; yazım, çizim ve sayfa düzenlemesi yapılarak baskıya hazır hâle getirilir. Bilimsel ve dil bilgisi denetimleri yapılan çok sayıda soru arasından sadece ÖSYM’nin ilgili alan uzmanları tarafından seçilen ve ilgili testte sorulacak soru sayısının en az 10 katı kadar soru güvenlik içerisinde kriptolu olarak baskı merkezine götürülür.
“Kapalı Dönem Sınav Evrakı Hazırlama Süreci” kapsamında dış dünyadan tamamen izole edilmiş ve iletişimin tamamen kesildiği bir ortamda soru kitapçığı hâline getirilir ve basılır. Kapalı dönemin dışında olup da sınavda sorulacak soruları bilen hiç kimse bulunmamaktadır.
Sınavı hazırlayanlar sınav bitiş saatine kadar kapalı dönemde tutulurlar ve dışarı çıkarılamazlar.
Sorular ve Soru Kitapçıkları nasıl hazırlanmaktadır?
Sınavda sorulacak sorular, ÖSYM uzmanları ve üniversite öğretim üyeleri tarafından ÖSYM Soru Hazırlama ve Geliştirme Daire Başkanlığı aracılığıyla çok sayıda hazırlanır.
Hazırlanan sorular, ayrı bir uzman grubu tarafından bilimsel denetimlerden geçirilerek doğrulukları onaylanır ve ayrıca sorular dil bilgisi kurallarına göre düzeltilir; yazım, çizim ve sayfa düzenlemesi yapılarak baskıya hazır hâle getirilir.
Bilimsel ve dil bilgisi denetimleri yapılan çok sayıda soru arasından sadece ÖSYM’nin ilgili alan uzmanları tarafından seçilen ve ilgili testte sorulacak soru sayısının en az 10 katı kadar soru güvenlik içerisinde kriptolu olarak baskı merkezine götürülür.
“Kapalı Dönem Sınav Evrakı Hazırlama Süreci” kapsamında dış dünyadan tamamen izole edilmiş ve iletişimin tamamen kesildiği bir ortamda soru kitapçığı hâline getirilir ve basılır. Kapalı dönemin dışında olup da sınavda sorulacak soruları bilen hiç kimse bulunmamaktadır. Sınavı hazırlayanlar sınav bitiş saatine kadar kapalı dönemde tutulurlar ve dışarı çıkarılamazlar.
“Kapalı Dönem” Ne Demektir?
Kapalı Dönem, ÖSYM sınavlarında kullanılan soru kitapçıklarının basılması için kullanılan matbaanın, basım işlemleri sırasında dış dünya ile iletişimin %100 güvenli bir şekilde kesilmesiyle başlayan süreçtir.
Sınav evrakının basım işleri başlamadan önce Matbaa Emniyet Görevlileri ve Bilişim Polisi tarafından en ince ayrıntısına kadar elektronik taramadan geçirilir. Binanın içinden dışına herhangi bir iletişim hattı bulunmamaktadır.
Binanın çevresi 81 noktada sinyal kesiciler ile donatılmıştır. Binanın içerisinde ve çevresinde kablolu ve kablosuz iletişim kesinlikle mümkün değildir.
Sınav hazırlıklarını yapacak olan personel tek tek aranarak ve X-ray cihazlarından geçirilerek içeriye alınır.
İçeriden dışarıya çöp dahil hiç bir şey ve hiç kimsenin çıkmasına müsaade edilmez.
Olası sağlık problemlerine karşı kapalı dönemde doktor görevlendirilir ve sağlık malzemeleri bulundurulur. Matbaanın kapısında gece gündüz kesintisiz vardiyalı olarak emniyet görevlileri bulunur.
Ayrıca üniversitelerden gözlemci olarak görevlendirilen akademisyenler de gece gündüz kesintisiz matbaadan herhangi bir şeyin dışarı çıkmadığını gözlemler ve oluşan her olayı rapor eder. ÖSYM sınavlarının tamamı Kapalı Dönemde oluşturulur.
Sınav Merkezlerinde Sınav Evrakının Güvenliği Nasıl Sağlanır?
Sınav merkezlerine ulaşan kamyonlardaki kutular saklama merkezi adı verilen kapalı ve güvenli depolara alınır. Bu depoların kapıları güvenlik kuvvetlerince tek kullanımlık kilitler ile kilitlenir ve kapısında gece gündüz emniyet (kolluk) kuvvetleri nöbet tutarlar.
Aynı zamanda ÖSYM merkezinden de bu depolar hem dışarıdan hem de içeriden 24 saat kesintisiz olarak kamera ile izlenir ve herhangi bir hareket olup olmadığı kaydedilir.
Sınav sabahı depoların kapıları sınav merkezi koordinatörü tarafından emniyet (kolluk) kuvvetlerinin gözetiminde açılır ve her kutu, üzerinde yazılı olan sınav binasına gönderilmek üzere araçlara yüklenir. Bu araçlar, emniyet görevlilerinin gözetiminde sınav binasına götürülür.
Sınav binasında, Bina Sınav Sorumlusu kutuları teslim alır ve sınav Salon Görevlilerine sınav öncesinde adaylar salonlara alındıktan sonra teslim eder.
Sınavdan Bir Gün Önce Adaylar Ne Yapmalıdır?
Adaylar sınavdan bir gün önce dinlenmeli ve stresten uzak şekilde vakit geçirmelidir. Sınava girilecek bina bir gün öncesinden mutlaka görülmelidir.
Adayların sınav günü dinlenmiş ve uykularını almış olmaları için erken yatmaları da yararlarına olacaktır.
Adaylar Sınav Binalarına Nasıl Alınır?
Adaylar, sınav günü sınav başlangıç saatinden en az bir saat önce sınav binası önünde hazır olmalıdırlar. Yola çıkarken sınav günü oluşabilecek trafik yoğunluğu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Başta iletişim araçları olmak üzere sınav binasına alınmasının yasak olduğu ÖSYM’ce ilan edilmiş her türlü araç, gereç ve malzeme sınav binasına getirilmemelidir.
“Adayların ve Görevlilerin Sınav Binalarına Giriş Koşullarına İlişkin Yönetmelik” hükümleri uyarınca sınav sabahı adaylar ve görevliler kimlik kontrolleri yapılıp güvenlik kontrolünden geçtikten sonra binalara alınır. Sınav binalarına, sadece nüfus cüzdanı veya süresi geçerli pasaport (Sadece zorunlu askerlik görevini ifa edenler ile askerî öğrenciler için askerî kimlik belgesi, Nüfus Cüzdanı/Pasaport yerine kimlik belgesi olarak kabul edilir.) ile birlikte ÖSYM’nin Sınava Giriş Belgesi olan adaylar alınırlar.
Adaylar kendi şifrelerini kullanarak Sınava Giriş Belgesini ÖSYM İnternet sistemi üzerinden sınavdan en geç bir gün öncesine kadar edinmiş olmalıdırlar.
Nüfus cüzdanlarında soğuk damga, TC Kimlik Numarası ve fotoğraf bulunmalı; pasaportun süresi geçerli olmalıdır.
Sınavın başlangıç saatinden 15 dakika sonra sınav binalarına gelen adaylar sınava alınmayacaklar; herhangi bir şekilde sınava girmiş bile olsalar sınavları geçersiz sayılacaktır.
Sınav Süresince Ne Yapılacaktır?
Sınav, “Adayların ve Görevlilerin Sınav Binalarına Giriş Koşullarına İlişkin Yönetmelik” ve “Sınav Yönergesi” doğrultusunda Salon Görevlileri aracılığıyla yürütülür. Sınav salonlarında her aday, üzerinde kendi fotoğrafının ve kimlik bilgilerinin bulunduğu, kendisine ait cevap kâğıdını kullanmak zorundadır. Adaylar cevap kâğıdını kontrol etmeli ve kendilerine ait olduğundan emin olmalıdırlar. Kendisine ait cevap kâğıdını kullanmayan, başka bir adaya ait cevap kâğıdında işaretleme yapan adayın sınavı geçersiz sayılır.
Sınav salonlarına alınan adaylara Salon Başkanı tarafından sınıflara gönderilen soru kitapçıkları rastgele dağıtılır. Adaylar hızlıca kitapçıklara bakarak yırtık ve eksik sayfa, vb. olup olmadığını kontrol ederler. Kitapçık arkasındaki sınav kuralları salon görevlilerince yüksek sesle okunur. Salon Başkanı tarafından “sınav başladı” denilerek sınav başlatılır. Sınavda adayların her birine soruları aynı ancak dizilişleri ve cevap anahtarları diğerlerinden farklı soru kitapçığı verilmektedir.
Her kitabın üzerinde bir kitapçık numarası bulunmaktadır. Sınav sırasında adayların dikkat etmesi gereken en önemli konu cevap kâğıdı üzerine soru kitapçık numarasını doğru yazmaları ve kodlamalarıdır.
Her adaya verilen kitapçık farklı olduğundan bu kodlama adayın cevap anahtarının belirlenmesi bakımından önemlidir.
Adayların dikkat etmesi gereken diğer bir konu ise cevap anahtarının tek ve kendine özgü olmasıdır. Başkasının kitapçıklarını ve cevap anahtarlarını kopyalayanlar kolaylıkla bulunmakta ve sınavları geçersiz sayılmaktadır.
Adaylar soruları sakin ve dikkatlice okuyup eğer gerek duyarlar ise soru kitapçıkları üzerinde çözerek doğru cevabı bulup cevap kâğıdı üzerinde kodlarlar. Cevapları kodlar iken doğru soru numarasına kodlama yapmak çok önemlidir. Soruların kaydırılmadan cevaplarının işaretlendiği kontrol edilmelidir. Adaylar işaretlemeyi cevap kâğıdına yapmalıdır. Soru kitapçığına işaretlenen cevaplar değerlendirmede dikkate alınmaz.
Sınav süresince diğer adayları rahatsız etmemeye ve görevlilerin uyarılarına uymaya özen gösterilmelidir. ÖSYM sınav görevlilerinin tutanaklara yazdıkları bilgilere dayanarak karar aldığından görevliler ile tartışılmadan sadece sınava odaklanılmalıdır.
Sınav süresinin dörtte üçü (YGS’de 120 dakika) ve sınavın son 15 dakikası adayların sınav salonlarından çıkması yasaktır. Yasak olarak belirtilen sürelerde salondan çıkan adayların sınavları geçersiz sayılır
“Sınavın Geçersiz Sayılması” Ne Demektir?
Sınav sonrasında ÖSYM’ye ulaşan görevli raporları ve tutanaklar incelenerek sınav kurallarına uymayan adayların sınavları geçersiz sayılır. Ayrıca; 6114 sayılı Kanunun 10. Maddesi kapsamında suç sayılan fiilleri işleyenler hakkında hem 2 yıl herhangi bir ÖSYM sınavına girememe cezası uygulanır, hem de haklarında suç duyurusunda bulunularak hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Hangi Durumlar Kopya Olarak Değerlendirilmekte ve Cezai Hükümler Uygulanmaktadır?
6114 sayılı Kanunun 10. maddesi gereği aşağıda sıralanan eylemleri tespit edilenler hakkında idari yaptırım uygulanmakta ve/veya hapis cezası istemiyle adliyeye sevk edilmektedir.
Gizlilik hükümlerini ihlal edenler,
Gizli olan bilgileri, elde edenler, bunları ifşa edenler,
Sınavın yapıldığı binaya ses veya görüntü nakleden cihaz başta olmak üzere sınav kılavuzunda yasak olarak belirtilen her türlü araç ve gereçler ile ilgili malzemeleri sokan veya bulunduran kişiler,
Başka birinin yerine sınava girenler ile yerine başkasını sınava sokanlar,
Sınavda kopya çektirilmesine imkân sağlayanlar,
Sınav sonuç verilerini gerçeğe aykırı bir şekilde değiştirenler,
Sınav sonuçlarını adayın lehine veya aleyhine değiştirenler,
Kopya çektiği tespit edilenler.
Adaylar Sınav Sonrasında Ne Yapmalıdır?
Verilen sınav süresi dolunca Salon Başkanının “sınav bitmiştir” uyarısı ile sınav sona erer. Sınav bitiminde adaylar soru kitapçıkları ve cevap kâğıtlarını Salon Başkanına teslim etmek zorundadırlar. Salon görevlileri adaylardan alınan sınav evrakını sayar, kontrol ederek eksiksiz hâlde ilgili tutanaklar ile birlikte Sınav Uygulama Yönergesinde belirtildiği şekilde paketlerler.
Bina Sınav Sorumluları da, paketlenen bu evrakı güvenlik kuvvetleri nezaretinde kuryeler vasıtasıyla il/ilçe sınav merkezine oradan da yine güvenlik kuvvetlerinin eşliğinde ÖSYM’ye gönderirler.
Sınav sonunda soruların ya da cevapların ayrı bir kâğıda yazılarak sınav salonundan dışarıya çıkarılması kesinlikle yasaktır. Bunu yapan adayların sınavları geçersiz sayılacaktır.
Sınav Sonuçları Nasıl Hesaplanır ve Açıklanır?
Cevap Kâğıtları optik okumada en az iki kere okunduktan sonra elektronik ortama alınan bilgiler kimsenin erişiminin olmadığı veri tabanlarına alınarak sınav değerlendirme yazılımından geçirilir ve öğrencilerin ham puanları hesaplanır.
Puanların hesaplanmasında öğrencilerin Ortaöğretim Başarı Puanları (Diploma Notu) dikkate alınmaktadır.
Bu puanların %60’ı kadar ek puan verilmektedir. Adayların, notlarının sisteme doğru olarak girildiğinden emin olmaları gerekmektedir. O nedenle sınav öncesinde mutlaka kendi okullarında notlarının doğru girildiğinden emin olmalıdırlar.
Puanlar hesaplandıktan sonra ÖSYM İnternet sitesinden sınav sonuçlarının açıklanacağına yönelik bir duyuru yapılır. Belirtilen saatte her aday kendi T.C. kimlik numarası ve şifresini girerek www.sonuc. osym.gov.tr adresi üzerinden kendi Sınav Sonuç Belgesine ulaşır, puanlarını görürler.
Adayların kendisinden başkası eğer şifresini bilmiyor ise sonucu göremez.
Öğrencilerin ne zaman nerede ve hangi makine üzerinden sınav sonuçlarına ulaştıkları saniyesi saniyesine elektronik ortamda kaydedilir. ÖSYM gerektiğinde bu kayıtları inceleyerek sonuçların alınması ile ilgili işlemleri görebilmektedir.
Adaylar Sınav Sonrası Kendi Durumları İle İlgili Hangi Bilgileri Görebilmektedir?
Sınav evrakı ayrıştırılıp tarandıktan sonra İnternet ortamında adaylara cevap kâğıtları, kendilerine sınav salonlarında verilen soru kitapçıkları ve cevap anahtarı gösterilir.
Adaylar hangi soruya ne cevap verdiklerini, cevapladıkları şıkların doğru olup olmadığını kendileri görebilirler.
Sınav sonucu açıklandıktan sonra adaylar sınav sonuçları (www. sonuc.osym.gov.tr) ile birlikte cevap kâğıdının tarama görüntüsünü (www.ais.osym.gov.tr), soru kitapçıkları ve cevap anahtarlarını (www.skgs.osym.gov.tr) görebilmektedirler. Açıklanan sınav sonuçları üzerinde belirtilen doğru/yanlış sayılarını kontrol edebilirler.
Sınav Sonuçlarına İtirazlar Nasıl Yapılmaktadır?
Adaylar Sınav Sonuç Belgesini İnternet üzerinde gördükten sonra cevap kâğıtlarındaki işaretlemeleri ile karşılaştırırlar. Eğer sonuçlarda bir yanlışlık olduğunu düşünüyorlarsa ÖSYM’nin İnternet sayfasında bulunan “Genel Amaçlı Dilekçe”yi Evrak Referans numarasını da yazarak doldurmak ve ÖSYM’nin banka hesaplarından birine 5 TL ödemek suretiyle itirazda bulunabilirler. ÖSYM kendisine ulaşan itirazı incelemeye alır ve sonucunda gerekli işlemleri yaparak adaya bilgi verir.