Archiv für das Monat: Ocak, 2014

Ailelerin küçük yaşlardan itibaren, çocuklarından yüksek başarı beklentisi ve bu beklentiyi karşılamak için de onları eleştirmesi, cezayla ders çalışmaya zorlaması kendilerine olan güveninin azalmasına, çocuklarda düşük benlik algısının gelişmesine sebep olur.

Aileler, çocuklarını sınavlar için desteklemeli; ama bu bir tür baskıya dönüşmemeli.Sınav gerçeği eğitim sisteminin kaçınılmaz bir unsuru. Bu durum sadece ülkemiz için değil, tüm dünya ülkeleri için geçerlidir. Ülkemizde sınava giren bir tek kişi olmasına rağmen, tüm aile fertleri bu süreçten etkilenmektedir. Ailenin ilgi, tutum ve davranışları sınav hazırlık sürecinde davranışları şüphesiz önem arz etmektedir.

Ailenin sınava hazırlanan bir öğrencide hassasiyetin artacağını, her şeye düşüncesizce ve aceleci bir halde tepki göstereceğini, ani duygusal tepkilerle karşılaşacağını bilmesi gerekir. SBS ve YGS-LYS hazırlık sürecindeki öğrencinin yaşı gereği ve sınavın da etkisiyle duygusal tutarsızlıklar, çelişkili davranışlar, bizler için normal olan düşünceleri mantıksız bulmaları gözlenecek durumlardandır. Bütün bunların yanında ailenin güvenini de kaybetmek istemezler.

Sınav başarısı zekâdan çok çalışmayı gerekli kılıyor. YGS veya LYS’de başarılı olmak, çok üstün zekâ ve yetenek gerektiren bir şey değildir. Olması gereken; gencin sorumluluk duygusuna sahip olması, zorluklarla baş edebilme gücü ve sınavın gerektirdiği çalışmalara ilgi duymasıdır. 2.800 öğrenci üzerinde yapılan bir araştırmada, üniversite sınavını kazanan öğrencilerin yüzde 86’sının normal zekâlı, yüzde 10,5’nun normalüstü ve diğer zekâya sahip kişiler olduğu tespit edilmiştir.

Eğer bir öğrenci; “çalışmak istiyorum ama çalışamıyorum”, “motivasyonum yok”, “çalışıyorum, ama başarılı olamıyorum” gibi konuşmalar yapıyorsa bu öğrencide ders çalışma sorunu var demektir. Bu tür öğrencilerde sık sık hayal kurma, ders programına uyamama, yalnız başına ders çalışamama, ders çalışmaya başlasa da sürdürememe gibi istenmeyen durumlar gözlenebilir. Bu durumda olan çocuklar için sürekli ders çalışmaya yönlendirme olumlu bir sonuç vermeyebilir.

Problemler nasıl çözülecek? Ailelerin ders çalışma sıkıntısı yaşayan öğrenciler için öncelikle yapabileceği, çocuklarını iyi tanımalarıdır. Ancak öğrenci iyi bilindiği takdirde gerçekçi hedefler verilebilir. Çocuklarda görülen ders çalışmama problemleri genelde algısal nedenlere bağlı, dikkat eksikliği, motivasyon azlığı ve kendine güvenememe olabilir. Motivasyon eksikliği; öğrencilerin ders çalışmayı bir amaca ulaşmak için bir basamak olarak algılamıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Aileler, çocuklarına eğitimin, iyi bir mesleğe sahip olmanın yanında iyi bir insan olmanın gereği olduğunu fark ettirmelidirler.

Ailenin sınavlara hazırlık sürecinde gencin “ergenlik ve sınav gerçeği” gibi zorlu bir dönem yaşandığı gerçeğinden hareketle problemlerini konuşabileceği, sorunlarını paylaşabileceği uygun iletişim ortamı hazırlamalıdır. Paylaşımcı aile modeli, gencin karşılaştığı problemleri çözerken diğer yandan da başarısındaki etkisini mutlaka arttıracaktır. Unutulmamalıdır ki, sınav hayatın sadece bir basamağıdır. Sınav hiçbir zaman zekâyı ölçmez. Sınavların sadece sıralama işlevi vardır.

Sınav uğruna normal hayat düzeni bozulmamalı. Sınava hazırlanan öğrenciler için evdeki fiziksel ortam ders çalışmaya uygun hale getirilmelidir. Fakat bu düzenlemeler yaparken evi kamp alanına çevirmeden hoşgörülü bir ortam sağlanmalıdır. Günlük hayatta gereksiz sınırlamalar yapmak öğrencide “ailem sınavı kazanmamı çok istiyor, her isteğimi yerine getiriyor. Benim de mutlaka başarılı olmalıyım” gibi bir düşüncenin oluşmasına sebep olur. Bu tür düşünceler ise öğrencide sınav kaygısını tetikler.

Aile olarak “Her zaman yanındayız” mesajı önemlidir.

Faruk Ardıç – Fem Dershaneleri Rehberlik Koordinatörü

YGS- LYS ve SBS’ye hazırlığın olanca hızıyla devam ettiği şu günlerde öğrencilerin genelde verimli ders çalışma alışkanlıklarına sahip olamadıkları bunun sonucunda ise istedikleri başarıyı yakalamadıkları görülmektedir.

Ders çalışma sürecinde verim alınamamasının nedenleri yapılan çalışmaların anlamlandırılamaması ve öğrencilerin kendini tanımadan hazırladığı ders çalışma programlarına uyamamaları gelmektedir. Başarılı olmak isteyen adaylar önce kendilerini gerçekçi bir biçimde tanımaları, öğrenme stillerinin farkında olmaları gerekmektedir. “Ben neden ders çalışmalıyım?” sorusuna cevap veren adaylar çalışmalarını anlamlandıracağından dolayı hem motivasyonları yüksek olacak hem de başarılı olma yönünde sıkıntı yaşamayacaklardır.

Olumlu görme algısı

Öğrencilerin başarılı olmasını sağlayan değişkenlerden birisi de çalışmalarını, okulunu ve öğretmenlerini olumlu görme algısıdır. Öğrencinin çalıştığında başarılı olacağına yönelik kendine olan inancı başarı yönünde önemli giriş davranışlarındandır. Okulu ve öğretmenleri başarılı olma yönünde önemli unsurlar olarak algılama eğilimi öğrencide ders çalışmaya yönelik olumlu tutumlarının oluşmasını neden olacaktır. Bu farkındalığa sahip olan öğrenciler çalışmalarından keyif alacaklardır. Atık öğrenci için test çözmek, not almak, denemeye girmek, yazılıya çalışmak birer mutluluk kaynağı olacaktır.

“Çalışıyorum ama olmuyor.”

Şu sıralarda sınavlara hazırlanan öğrencilerin en çok yakındığı durum, çok çalıştıkları halde sınavlarında istedikleri başarıyı yakalayamamalarıdır. Önce şu bilinmelidir ki, öğrenme göreceli bir kavramdır. Bazıları için bir kez okuma, öğrenme için yeterli iken bazıları için bu okuma birden fazla olabilmektedir. Bu tür yakınmaların temel nedeni, konuya ilişkin ön bilgilerin yetersizliği kaynaklanabilir. Bu durumda yapılması gereken ise, öncelikle konuya ilişkin temel bilgilerin öğrenilmesidir.

Bilginin kazanılması belli basamakları izler

Eğitim psikologları insanların bir şeyler öğrenebilmesi, hatırlaması, bilgiler arasında transferi sağlayabilmesi için zihinsel bazı basamaklardan geçilmesi gerektiğini ifade etmektedirler. Bunun ilk basağı “bilgi” olmaktadır. Öğrencilerin en çok zorlandı da bilgi basamağıdır. Çünkü bilgi basamağı hatırlamaya dayalı olduğundan unutulması en kolay bu basamaktır. Öğrenilen bilgilerin unutulmaması için tekrar çok önemlidir. Bilgi basamağını “kavrama” basamağı izler. Bir dersin kavranması, konunun anlamlandırılmasını anlamasını ifade eder. Bunun için öğrencilerin gördüğü konuları evde özetleyerek yazması veya tekrar etmesi en akıllıca yoldu. Kavrama basamağından sonra  “uygulama” yani problem çözme basamağı takip eder. Bütün bunlardan sonra ancak konuya ilişkin gerekli bilgiye sahip olup, konu kavrandığında problem çözümüne geçilmelidir.

Kendinizi, başkalarıyla kıyaslamaktan uzak durun,

Her öğrenci gelişim özellikleri aynı düzeyde değildir. Bunun doğal sonucu olarak çevredeki bazı öğrenciler daha başarılı, bazıları da düşük puanlar alacaktır. Budan dolayı  “ben neden şu öğrencinin başarısına ulaşamıyorum?” türünden yaklaşımlar yersizdir. Burada öğrencilerden beklenen kendi potansiyellerin farkında olup bunları geliştirme yönünde çaba içersinde olmalarıdır. Öğrencilerin hedefe yönelik gösterilecek her gayret, onları hedefe adım adım yaklaştıracaktır. Yeter ki, bu konuda gerekli sabır gösterilebilsin.

Çalışmada devamlılık önemlidir.
Öğrencilerin çoğu, ilk başlarda yoğun ve ağır bir çalışma temposuna girmektedirler. İlk zamanlar motivasyon çokluğundan dolayı bu ağırlık pek hissedilmez; fakat zamanla ilk istekliliğin doğal olarak kaybolmasıyla birlikte bu yoğunluk dayanılmaz hale gelir ve çalışma adına geri adımlar atılmaya başlanır. Bu durum öğrencilerde öz güvenlerinin olumsuz bir şekilde etkilenmesine neden olur. Bir süre sonra çok çalışan öğrenci, hiç çalışmayan öğrenciye döner. Bu durumunda farkında olan öğrenciler danışman öğretmenlerinden yardım almasında fayda vardır. Unutmamak gerekir ki, sınav uzun süreçli bir maraton gibidir. Sınavda başarı, kısa süreli çok çalışmayla değil, devamlılık gösteren çalışmayla sağlanabilir.

Çalışma alışkanlığı kazanmak için program şarttır.

Çabanın ve zamanın en ekonomik biçimde kullanılmasının ön şartı çalışma saatlerinin bir programa bağlanmasıdır. Düzenli bir çalışma programı yapmak ve uygulamak başlangıçta kişiye zor gelebilir. Ancak böyle bir uygulamanın devamı, belli saatlerde belli işlerin yapılması ders çalışma alışkanlığının kazanılmasını sağlar. Çalışma zamanı gibi çalışma yerinin de belli olması, verimli çalışma için gerekli koşullardan biridir

Yeterince çalışıyorsanız, yeterince de dinlenmelisiniz.
Başarılı olmak için, çalışmak tek başına yeterli değildir. Yorgunluk halinde, dinlenerek bedensel ve ruhsal enerji toplanılmalıdır. Dinlenmek demek hiçbir şey yapmıyor olmak değildir. Dinlenme sürecinde sosyal aktivitelerde bulunmak en akıllıca bir yaklaşımdır. Ders çalışma alanlarını değiştirmek, arkadaşlarla sohbet etmek, fazla yorucu olmayan spor yapma türü faaliyetlerde bulunmak yorulmuş insanın nefes aldığı etkinliklerdendir. Zaman sıkıntısı yaşansa dahi, haftada en az bir iki kez, bu tür faaliyetlerde bulunmak dinlenmek için yeterli olacaktır.

Öğretmenlere düşen görev

Bilginin hızla çoğaldığı günümüzde öğretmenlerin öğrencilere kazandırması gereken en önemli beceri, öğrenmeyi öğrenme süreçlerinin farkında olmalarını sağlamalarıdır. Bunu sağlamak için öğretmenlerin, öğrencilerin ne tür ders öğrenme stillerine sahip olduklarını iyi bilmeleri, çalışmaların ne anlama geldiklerini fark etmeleriyle sağlanabilecektir. Öğretmenlerin öğretmeye karşı olumlu tutumlara sahip olmaları, öğrencilerinin de daha etkili çalışma stratejisi kazanmalarına önemli katkılar sağlayacaktır.

Faruk Ardıç

Fem Dershaneleri Rehberlik Servisi

Dikkat dağınıklığı, dikkati bir noktada toplayamama olarak tanımlanabilir. Dikkatin yani konsantrasyonun üzerinde birtakım psikolojik ve çevresel faktörler rol oynamaktadır.

Bu faktörleri sıralarsak:

1.Fizyolojik yorgunluk,

2.Hayal kurmak,

3.Dış etkenler,

4.Yoğun duygusal olaylar,

5.Stres,

Bütün bu faktörlerin etkisiyle ders çalışırken konuya kendinizi vermeniz zorlaşabilir. Bu durumda derslerde verimin düşmesine ve buna bağlı olarak da motivasyonunuzun azalmasına sebep olabilir. Dikkatinizi toplayabilmek için şunları yapabilirsiniz:

1.Ders çalışmaya başlamadan önce eğer yorgunsanız bir süre dinlenin,

2.Ders çalışırken kısa süreli aralar verin, bir saatlik bir çalışmanın 10-15 dakikasını dinlenmeye ayırın,

3.Düzenli bir ders çalışma sistemi geliştirin ve programlı çalışın,

4.Ders çalışırken aynı alan derslerini ard arda çalışmamaya özen gösterin,

5.Çalıştığınız konuya ilginç örnekler bularak, ilgi çekici hale getirin,

6.İyi bir çalışma ortamı oluşturun. Dikkatinizi dağıtabilecek her türlü nesneyi odanızdan çıkarın,

7.Ders çalışmanızın bir amacı olduğunu unutmayın.

Ne yapacağınızı bilmiyorsanız bir şey yapma gayreti içinde olamazsınız. Yapacaklarınız belli değilse içinizde bir şey yapma isteği de olmaz. Belirsizlik, belirsizliği doğurur, bu ortamda da çalışma gerçekleşmez.

Bu nedenle önünüzde yapacaklarınızın belirli olduğu uygulanabilir bir plân olsun. Nereden başlayacağınız, ne kadar çalışacağınız, hangi dersi çalışacağınız, hangi kaynaktan yararlanacağınız, kaç soru çözeceğiniz önceden belli olursa tekrar yaparken bir belirsizlik yaşamazsınız. Çalışma plânınız belli olursa, çalışma motivasyonu da oluşacaktır. Motivasyonun oluşmasındaki diğer süreç, sürekliliktir. Plan ne kadar mükemmel olursa olsun uygulanmadığında bir sonuca ulaşılamayacaktır.

Tekrar Programının planlanması için;

• Günün hangi saatlerinde ve kaç saat çalışabileceğinizi belirleyin.
• Çalışmak için belirlediğiniz saatler, yorgun olmayacağınız ve çalışma dışında her şeye “hayır” diyebileceğiniz saatler olmasına özen gösterin
• Hangi dersin hangi konusuna, hangi kaynaklarcıdan çalışacağınızı belirleyin.
• Çalışmak için belirlediğiniz saatte çalışma odanızda ve masanızda bulunun.
• Çalışma isteğiniz yoksa bile lütfen masadan kalkmayın.

Yanlış Çalışma Alışkanlıklarına Düşmeyin

Ders çalışırken konsantrasyona dikkat. Ders çalışmaya başlamadan önce tüm fiziksel ihtiyaçlarınızı gidermeli ve ders çalışırken kesinlikle bir şeyler atıştırmamalısınız. Çünkü insan bir şeyler yerken yaptığı işte ki konsantrasyonunu yitirir. Yemek yeme ve çalışma etkinliklerinizi dikkatli planlamalısınız.

Çalışma masası dışında değişik yerlerde çalışma alışkanlığı konsantrasyonunuzu olumsuz etkileyebilir. Derse daha çabuk alışabilmek için aynı zaman ve aynı mekânda ders çalışmak tercih edilmelidir.

 Dağınık oda, dağınık zihniyet demektir. Bazı durumlarda dağınıklık, insanın kendisini rahatsızlık hissi oluşturabilir. Dikkati toplama ve derse yoğunlaşabilme adına gereksiz zaman harcanabilir. En iyi ders çalışma ortamı, dikkatinizi dağıtacak fazla obje olmayan ve sade bir oda olmasıdır. Bu durumda ilginiz sadece çalıştığınız konuya yönelecektir.

Vaktinizi TV izleyerek ya da müzik dinleyerek geçirmeyin. İki ayrı işi birlikte yapınca ilgi bölünür. Bu da kalite kaybına neden olur. Kulakta walkman ya da TV veya internet karşısında ders çalışmaya konsantre olmak mümkün değildir. Ders çalışma etkinliği profesyonel davranmayı gerektirir.
 Yatarak, uzanarak çalışmaktan uzak durun. Yatarak, uzanarak çalışmak gevşemenize neden olacaktır. Çalışma etkinlikleri çalışma masasında yapılırsa başarılı olunur. Yatağı sadece uyumak için kullanmanız gerekir.

Ders çalışma programınızı ertelemelin. Arkadaşlarınızla olan ilişkileriniz zaman çalışma programınıza uymanızı aksatabilir. Arkadaşlarınızla buluşmalarınız veya telefon görüşmeleriniz için günlük programınızda belirli bir zaman ayırmanız ders çalışma programınızı engellemeyecektir.

Grup çalışmasını deneyin. Sosyal uyum ve grup baskısı eğer doğru arkadaşlar seçilmişse çalışmaya başlamayı kolaylaştırır. Bir hedef doğrultusunda çalışan kişilerin yanında olmak kişide bir çalışma isteği doğurabilir.

Sınavlara hazırlık döneminde öğrencilerin çoğunda zihnini kurcalayan, moralini bozan ve çalışmalarını aksatan sınav kaygısı gözlenir.

“Bu sınav sonunda her şey kötü olacak.”, “Bu sınavda başarılı olamayacağım”, “Sınıftaki herkes benden daha zeki.”, “Sınav sırasında bildiğim her şeyi unutabilirim.”,“Kendimi yetersiz ve eksik görüyorum.” ,“Kazanamazsam arkadaşlarım, ailem, akrabalarım, öğretmenlerim hakkımda ne düşünür?”, “Zaman hızla geçiyor”,  gibi düşünceler sınav kaygının belirtilerindendir. Kaygıya neden olan düşüncelerin bir kısmı rasyonel, bir kısmı ise rasyonel dışıdır.

Eğer sınavlara hazırlanan öğrenci, sınavlar yaklaştıkça heyecanı artıyor; kendini kötü hissediyor, tüm bildiklerinizi unuttuğunuzu hissediyor ve kendinizde bazı fiziksel değişim oluyorsa “sınav kaygısı” duyuyor demektir.

Kaygılı öğrenci nasıl fark edilir?

Kaygılı öğrenci sınavdan sonra, kendini serbest bir ortamda ve rahatlamış olduğunu hisseder. Sınav sırasında tedirgin ve kendini güvensizdir. Kurallara uymaya özen gösterir. Eleştirilmeye hazırlıksızdır, etrafınca beğenilmek ister. Kaygılandığı konularda çok heyecanlanır. Kaygı yaşayan öğrenciler, ailelerine bağımlıdır, onların devamlı kendilerine destek olmaları ve her zaman yanlarında olmalarını beklerler. Uykuları düzensizdir. Nedenini bilmediği korkular çeker. Soluğu yetmiyormuş gibi sık sık soluk alıp verir, terler. Okul korkusu bu öğrencilerde daha çabuk gelişir. Kısacası kaygılı öğrenci sürekli tedirgin olup, duygusal tepkileri abartılıdır.

Sınav kaygısının nedenleri

Sınav kaygısı özellikle son yıllarda psikoloji alanında daha fazla ilgi görmektedir. Yüksek düzeyde akademik başarı beklentisi öğrenciler üzerinde ilkokuldan itibaren yoğun bir baskı oluşturmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre sınav kaygısının her beş öğrenciden birini olumsuz derecede etkilediği bulunmuştur. Bu çok yüksek bir orandır. sınav kaygının pek çok nedeni olabilir. Öğrencinin kendine güvenmemesi, karamsarlık, ailenin yanlış tutumları, daha önce yaşanmış başarısızlıkların tekrarlanabileceği endişesi, imkânsızlıklar, mükemmeliyetçi yaklaşım, kötü çalışma alışkanlıkları, hedeflerdeki belirsizlik, çalışma metotlarını bilmemek, güvensizlik, danışılacak kişilerin olmaması, arkadaş çevresinin olumsuz telkinleri, öğrencinin önünde başarılı bir örnek olmaması, aile ve çevrenin bilinçsizliği, sayılabilir. Önemli olan kaygı yaşayan öğrencinin bu kaygısının nedeninin ne olduğunun tespit edilmesidir.

Kaygının olası sonuçları

Kaygılanan öğrencinin zihni devamlı olumsuz düşüncelerle meşguldür. Bu tür düşünceler öğrencinin kendine olan güvenini sarsar, çalışmalarını verimsiz kılar. Öğrenilen bilgiler transfer edilemez, okuduğunu anlama ve düşüncelerini organize etmede zorluk yaşar, dikkatte bir daralma ve azalma olur, dikkat sınavın içeriğine değil sınavın kendisine ve bağlı olarak yaşananlara odaklar, zihinsel beceriler zayıflar, bu durum ise, bilgilerin hatırlanmasını engeller. Sonuçta tüm bunların olumsuz etkisi olarak öğrencinin akademik başarısı da düşme gözlenir.

Sınav kaygısı belli düzeydeyse faydalıdır.

Kaygının belirli düzeyde tutulması öğrenciyi dinamik hale getireceğinden dolayı faydalıdır. Bu durumda öğrenci, tüm algıları açık, öğrendiklerini almaya hazır durumda olacaktır. Fakat kaygı derecesini yükselmesi ise beyinsel kilitlenmeye neden olacağından dolayı öğrenme olayına ket vuracaktır. Bundan dolayı, aşırı sınav kaygısı başarısızlığa neden olacaktır.

Sınav kaygısını azaltan faktörler

Olumsuz sınav kaygısını azaltmanın en etkili yolları öncelikle sınavlara en iyi şekilde, bir plan ve program dâhilinde hazırlanmaktır. Çalışmaları asla ertelememek, zamanı akıllı kullanmak, beklentiyi gerçekçi tutmak, başarılı olacağına inanmak kaygıyı azaltan diğer faktörlerdendir.

Kaygının belli düzeyde tutmak için,

• Belirlenen hedefler gerçekçi olmalıdır. Gerçekçi olunmazsa hedefe yönelik yetersiz çalışmalar güvenini kıracak, bireyin kendini başarısız hissetmesine yol açacaktır.
• Sonuca değil, sürece odaklanılmalıdır.
• Rasyonel olamayan düşüncelerden kurtulmalıdır. Aklına gelen düşüncelere değil, yaptıklarına değer vermelidir. Gerçekçi, uygulanabilir bir plânla yapılan çalışmalar, bireyin olumsuz düşüncelerini gidermesi bakımından etkili olacaktır.
• Başkaları adına düşünmemelidir. “Ne derler, ne düşünürler hakkımda?” gibi düşüncelere kapılmamalı, kendi yaptıklarına ve yapması gerekenlere bakmalıdır.
• Birey düşüncelerini mantıksal hale getirmelidir. Birey, kararlı bir şekilde plânlı çalışması sonucunda:“Kazanmam için elimden geldiğince yapıyorum. Bana düşen budur. Bundan sonrası bana ait değil.” şeklindeki bir düşünceyi benimsemesi bireyi vicdanen rahatlatacak, söz konusu kaygıyı da azaltır.
• Olaylar abartılmamalı, her şeyi kendi konumunda ve değerinde kabul edilmelidir.
• Sınavı kazananlarla konuşulmalı, bu doğrultuda yapılan röportajlar okunmalı, neler yapılması gerektiğini öğrenilmelidir.
• Sınava hazırlanan birey başkalarıyla kıyaslanmamalıdır.

Hepsinden önemlisi de sınavın her şey olmadığı, hele zekâ durumunun asla sınavla ölçülemeyeceği, sınavı kazanmak kadar kaybetmenin de normal olduğunun bilincinde olunmalıdır.